Niet zo Congo-proof

Een dag of twee voordat ik naar een buitenland vertrek vraag ik me steevast af waarom in hemelsnaam ook alweer. Al jaren. Ik heb namelijk nogal wat eigenschappen die niet zo lekker passen bij dit soort werk.

Heimwee is waarschijnlijk de onhandigste, hoewel het met het verstrijken van de jaren een lastiger te omschrijven begrip is geworden. Vroeger werd ik praktisch hysterisch als ik een nacht bij een nichtje bleef logeren waar ik overdag graag kwam. Ik heb heel wat af gejankt gedurende schoolkampen, ben op het brugklaskamp een dag eerder teruggegaan, het heeft me minstens één relatie gekost en twee jaar geleden dreef het me op een haar na terug naar Nederland, vanuit Congo. Echte, allesoverheersende heimwee: het voelt bijna net zo erg als gedumpt worden. Of misschien wel erger, want als je gedumpt bent kun je tenminste nog gered worden door je vrienden. Heimwee grenst aan blinde paniek: een brok in je keel, pijn in je borst, ikwilnaarhuis ikwilnaarhuis ikwilnaarhuis en in mijn geval dus heel veel huilen. Mensen die het nog nooit gehad hebben, kunnen niet begrijpen wat het is. En ik kan me niet voorstellen dat sommige mensen nooit heimwee hebben.

Het lastige is nu dat de heim niet meer zo duidelijk bestaat. Ik woon nergens, en overal. Ik heb geen huissleutel meer: mijn ouders gaan verhuizen, dus de sleutel van het voormalige ouderlijk thuis heb ik bij mijn laatste vertrek achtergelaten. Ik heb geen huis. Er staat een doos met spullen in Bujumbura, er staan er een stuk of vijf in Durham, de rest staat inmiddels in een opslag buiten Amsterdam. Je ‘thuis voelen’ heeft ineens minder en minder met een geografische plek te maken: in Durham voel ik me thuis dankzij de vrienden die ik daar heb gemaakt, in Burundi idem dito. Zelfs Bukavu begon als thuis te voelen – tijdelijk, dan toch, want toen ging ik weg. Nederland zal altijd wel automatisch thuis-ig aanvoelen, maar ook dat wordt steeds minder. Heimwee wordt daarmee een veel onbestemder ‘missen’.

En nu ben ik in het noorden van Oost-Congo, en daar ben ik nog nooit geweest. Bovendien heb ik zoals gezegd niet zo’n enorm goede ervaring met heimwee en Congo dus ik bereidde me mentaal voor op het ergste (waarom ik dit dan toch doe? Omdat ik er nooit vanaf kom als ik gewoon maar thuis blijf. En omdat ik het tegelijkertijd ook altijd heel leuk vind. Omdat dit nu eenmaal is wat ik doe…) Help. Aanvankelijk was ik bang dat ik hier te kort zou zijn om me echt thuis te voelen; vijf weken maar. Drie weken later bleek dat al een misvatting: toen ik vorige week maandag na een weekend in Butembo weer thuis kwam… juist. Thuis: dat is waar mijn koffer ligt en waar ik een houten kastje heb met wat spulletjes erin. Waar mensen mijn naam kennen en me begroeten, waar ik de weg weet, waar ik een routine heb ontwikkeld. Tot op de dag van vandaag geen paniek gehad. Afkloppen en ook: hoezee.

Na heimwee, eten. Moet ik het daar nog over hebben? Ik houd ENORM van eten en dan vooral van chocola die bij voorkeur niet een paar maanden in een container in Mombasa heeft staan verpieteren. En hoewel er hier heel veel groente te krijgen is, lijkt dat niet allemaal zijn weg te vinden naar het restaurant chez Maman Fidèle. Of in elk geval niet op de manier die ik zou kiezen. Zo zat ik eergisteren pompoenbladeren te eten. Best lekker hoor, maar kunnen we niet ook de pompoen eten?

Het totaal niet trekken om met koud water te moeten douchen. Serieus, ik eet nog liever een maand alleen rijst dan dat ik een maand koud moet douchen, zeker als het overdag niet heel heet is, maar iets van twintig graden en ’s nachts veel kouder. Dit los ik meestal op door de tuinman/bewaker te vragen of hij extra houtskool wil kopen, en of hij ‘s morgens een emmer heet water voor me wil fixen. Vond ‘ie heel logisch overigens. Ik ben de schaamte voorbij. Zo deed ik in het hotel in Beni iets (voor mij) unieks.

Ik functioneer slecht in winkels, restaurants, hotels en vliegtuigen. Ik voel me het personeel vaak tot last en zal niet zo snel kritiek uiten (wat misschien hilarisch is, als je deze blog leest – het is dat ik te lui eh druk ben om geschreven klachten in te dienen, zullen we maar zeggen). En al helemaal nergens om vragen. Ik ben in staat om koud eten op te eten omdat ik het zielig voor de kok vind om het terug te sturen. En zonde van het eten want misschien gooien ze dat wel weg. Als ik in het vliegtuig de verkeerde maaltijd krijg, zeg ik er niets van want het kan me eigenlijk niet zoveel schelen. En ik ben een conflictmijdende schijterd. Goed, het punt is duidelijk. In Beni dus, waar heel koud water uit de kraan kwam, zette ik bij de receptie mijn liefste glimlach op en vroeg of ik misschien een emmer heet water mocht. “Ja, natuurlijk – voor morgen ook?”

Ik kan slecht tegen de zon. Ik moet eigenlijk een pet op maar dat doe ik niet, want ik ben ook ijdel. Daarom smeer ik nog elke morgen mascara op mijn witter-dan-witte wimpers en weiger ik nog altijd twee dagen achter elkaar hetzelfde te dragen, hoewel dat was-technisch (gezien het gebrek aan zon, wat dan weer leidt tot een lange droogtijd / stinkende kleren omdat ze een nachtje half-nat in een emmertje liggen), handiger zou zijn. Ik heb moeite met verwachtingsmanagement (groots en meeslepend wil ik leven, enzo) waardoor ik snel en gemakkelijk teleurgesteld ben. Daarnaast wil ik ook nog altijd de wereld redden, dus in realistische doelen stellen ben ik nog altijd niet erg ontwikkeld. Dansen vind ik leuk maar ik heb een nogal Hollands ritmegevoel, wat niet heel goed samengaat met Congolese rumba’s. Zorgt overigens wel voor vermaak. Ik heb soms een slecht geheugen, zodat ik weer eergisteren weer de fout maakte aan maman Francoise te vragen ‘een beetje’ fruit te kopen en haar teveel geld mee gaf, voor de zekerheid want misschien zijn de prijzen in een week wel ineens verdubbeld (? Serieus, ik begrijp niet wat er in mijn hoofd gebeurde.) Dom natuurlijk, want ik weet best dat je dan de hoeveelheid fruit krijgt die er te koop is voor het bedrag dat je meegeeft. Dus ik heb nu 15 mango’s en 10 citroenen op de kast liggen. Een bovenmatig ontwikkeld empathisch vermogen is ook niet altijd heel handig, want ik vind heel veel dingen die ik zie en hoor heel erg naar en verdrietig. Ik ben een sentimentele sok en ik huil hier veel, maar alleen als niemand het ziet.

En toch kom ik telkens weer terug.

Advertisement